لوله کشی آتش نشانی، مهمترین بخش لوله کشی یک ساختمان

مدت زمان مطالعه: ۸ دقیقه

لوله کشی آتش نشانی، برای دسترسی به مواد اطفا حریق، در مواقع ضروری انجام می‌شود. بخشی از طراحی این لوله کشی و اتصالات آن، با سیستم اطفا حریق ساختمان مرتبط است و دارای اهمیت زیادی است. برای جلوگیری از مشکلات احتمالی که ناشی از آتش سوزی است و انجام به موقع عملیات اطفا حریق، باید این لوله کشی به صورت استاندارد و با تجهیزات تخصصی انجام شود. تعداد طبقات در ساختمان و مساحت آن‌ها برای انجام این لوله کشی، تاثیرگذار است. حال در این مقاله می‌خواهیم به بررسی روش‌های انجام آن بپردازیم و شما را با نکاتی در این زمینه آشنا کنیم. اگر سوالی در این مورد دارید، مشاوران ما در شرکت الوپایپینگ می‌توانند شما را راهنمایی کنند.

روش‌های انجام لوله کشی آتش نشانی

بر اساس استاندارد NFPA ، نوع لوله، جنس آن و اتصالات استفاده شده در آن، مشخص می‌شود. به طور کلی اجرای این لوله کشی با روش‌های مختلفی است و بسته به شرایط متفاوت است. حال می‌خواهیم این روش‍ها را بررسی کنیم.

• روش خشک

در این روش، آب تامین کننده برای سیستم آتش نشانی، جدا از منبع آب ساختمان است. یک لوله ورودی در جلوی درب ساختمان وجود دارد که تامین کننده آب این سیستم است. در این روش، آب همیشه وجود ندارد و دلیل نام گذاری این روش هم، همین است. در سیستم خشک، در زمان نیاز،پمپاژ آب به سیستم انجام می‌شود.

• روش تر

آب مورد نیاز در این روش توسط آب شهری تامین شده و آب به طور دائم در لوله کشی موجود است، که دلیل نام گذاری این روش نیز، همین است.

• روش ترکیبی

در این روش نیز همانطور که از نامش پیداست، بسته به شرایط ساختمان مانند ارتفاع و مساحت، از هر دو روش خشک و تر استفاده می‌شود.

• روش اسپرینکلر

این روش یکی از روش‌های قدیمی برای لوله کشی آتش نشانی و سیستم اطفاء اتوماتیک حریق است. این سیستم شامل سیستم پاشش خودکار (Sprinkler)، شیرآلات به منظور توزیع آب، اتصالات فلزی، لوله‌ها، سیستم تأمین‌کننده‌ی فشار و منبع ذخیره آب می‌باشد. منبع آب در این سیستم می‌تواند به شکل لوله کشی آب شهری، مخزن نصب‌شده در ارتفاع و یا مخزن آب به همراه پمپ باشد. در این سیستم، واکنش آتش سبب شکستن حباب شیشه‌ای پاشنده‌ها می‍شود و به این ترتیب آب روی آتش پاشیده می‌شود.

تجهیزات مورد نیاز برای سیستم آتش‌نشانی

تجهیزاتی که در سیستم لوله کشی آتش نشانی وظیفه رساندن آب به محل حریق را دارند شامل شیلنگ آتش‌نشانی، جعبه آتش‌نشانی، کوپلینگ آتش‌نشانی، تبدیل آتش‌نشانی، نازل آتش‌نشانی، قرقره آتش‌نشانی، درپوش آتش‌نشانی، شیر فلکه آتش‌نشانی، دنباله آتش‌نشانی و هیدرانت آتش‌نشانی هستند. حال به بررسی برخی از این تجهیزات می‌پردازیم.

• هیدرانت آتش‌نشانی

هیدرانت‌های آتش‌نشانی به دو نوع ایستاده و زمینی تقسیم می‌شود که بیشتر از نوع ایستاده استفاده می‌شود. هیدرانت ایستاده نیز در دو نوع خشک و تر وجود دارند. هیدرانت ایستاده، دائما پر از آب است و مناسب مکان‌هایی است که احتمال یخ زدگی آب وجود ندارد. در هیدرانت ایستاده خشک، آب به طور دائم وجود ندارد.

رنگ هیدرانت

دبی هیدرانت را با توجه به رنگ کلاهک آن مشخص می‌کنند. در استاندارد NFPA، برای هرکدام از رنگ‌ها دبی مربوطه مشخص شده است.

• کوپلینگ آتش‌نشانی

نام دیگر کوپلینگ‌های آتش نشانی، کوپلینگ‌های شیلنگ خور است و یکی از اتصالات اطفاء حریق هستند. اتصال کوپلینگ آتش نشانی از یک طرف به هیدرانت متصل به شیر فلکه و از طرف دیگر به هیدرانت های متصل به نازل، انجام می‌شود. اتصال شیلنگ‌ها به کوپلینگ، از راه سیم پیچ و توسط بست، انجام می‌شود.

• شیر فلکه آتش‌نشانی

یکی از قطعات در سیستم لوله کشی آتش نشانی شیر فلکه آتش نشانی است که وظیفه‌اش این است که قطع و وصل جریان را کنترل کند. 

• جعبه آتش‌نشانی

نصب جعبه آتش نشانی (FIRE BOX)، برای نگهداری از کپسول‌های اطفاء حریق و شیلنگ آتش نشانی، انجام می‌شود. ارتباط این جعبه‌ها با سیستم لوله کشی خشک یا تر انجام شده و برای تامین آب آتش نشانان، کاربرد دارد. جعبه آتش نشانی در ابعاد مختلف و دو نوع روکار و توکار تقسیم می‌شود.

تاسیسات مورد نیاز در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان مسکونی

با توجه به افزایش طبقات در ساختمان‌ها، نیاز به اجرای سیستم اطفاء حریق تر و خشک، علاوه بر نصب کپسول آتش نشانی، لازم شده است. مثلا در ساختمان‌های بیشتر از بالای ۶ طبقه، نیاز است که غیر از سیستم تر، سیستم خشک نیز اجرا شود. باید برای تغذیه سیستم اطفاء حریق خشک در ساختمان‌ها، اقدام به نصب اتصال کوپلینگ آتش نشانی و شیر یک طرفه در خارج از ساختمان کنید.
باید برای انتخاب لوله‌های سیستم لوله کشی آتش نشانی به روش تر، به جنس آن‎ها توجه کنید که حتما فولادی گالوانیزه یا لوله‌های سیاه و مطابق با استاندارد DIN 2440 باشند. همچنین باید به عایق بندی سیستم در برابر خوردگی، تغییرات جوی و … و فشار قوی بودن شیرها و اتصالات فلزی، توجه کرد. برای انتخاب جنس لوله‌های سیستم خشک نیز، مطابق استاندارد DIN 2440 باید از لوله لوله‌های سیاه درزدار و اتصالات جوشی استفاده کرد. برای ساختمان‌های خیلی بلند نیز باید سیستم اسپرینکلر اجرا شود. سیستم اسپرینکلر، فشار بالایی دارد و بنابراین باید در این سیستم، از لوله‌های مانیسمان رده ۴۰ و اتصالات مانیسمان استفاده شود.

شیرآلات مورد نیاز در سیستم لوله کشی آتش نشانی

شیرآلات مهمی که در سیستم آتش نشانی اسپرینکلر برای کنترل قطع و وصل جریان استفاده می‌شوند، شامل شیر یک‌طرفه، شیر کنترل فشار، شیر پروانه ای، شیر دروازه‌ای و شیر توپی می‌باشند. 

لوله‌ها و اتصالات مورد نیاز در سیستم اسپرینکلر

در سیستم لوله کشی آتش نشانی به روش اسپرینکلر، از لوله‌های فلزی استفاده می‌شود چرا که این لوله‌ها تحمل بالایی در برابر حرارت و فشار و همچنین استحکام زیادی دارند. با توجه به استاندارد NFPA، از لوله‌های گالوانیزه و مانیسمان رده ۴۰ در سایز بیشتر از ۱ اینچ، باید استفاده شود. امروزه نیز در سیستم اسپرینکلر، برای تحمل فشار کاری از لوله‌های بدون درز رده ۴۰ و برای جلوگیری از خوردگی، ازلوله‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. حال پرکاربردترین اتصالات را بررسی می‌کنیم.

• اتصالات دنده‌ای برای سایز کمتر از ۱۰ DN
• اتصالات کلمپی و شیاری (GROOVED) برای سایز ۵۰ تا ۳۰۰ DN
• اتصالات فلنج برای سایز بیشتر از ۵۰ DN
• اتصالات جوشی برای سایز بیشتر از ۱۰۰ DN

موارد استفاده از اتصال جوشی
استفاده از اتصالات جوشی برای لوله‌های آتش نشانی که پوشش محافظی ندارند، مناسب است. به طور کلی اگر لوله آتش نشانی از نوع گالوانیزه باشد، نمی‌توان اتصال جوشی را به کار برد. همچنین برای سیستم اتوماتیک اسپرینکلر، نباید از اتصال جوشی استفاده کرد و باید از روش‌های اتصال فلنجی، دنده‌ای و … استفاده کرد.

موارد استفاده از اتصال شیاری یا کلمپی
اگر در لوله کشی آتش نشانی، جنس لوله‌ها گالوانیزه و قطر آن‌ها بیشتر از ۱۰۰ میلیمتر باشد، باید از روش اتصال شیاری و یا فلنجی استفاده کرد. البته منعی برای استفاده از اتصال دنده‌ای نیز، برای سایز بزرگتر از ۱۰۰ میلی متر وجود ندارد. به طور کلی استفاده از اتصال شیاردار یا کلمپی، در خطوط انتقال مایع یا گاز و برای سیستم اسپرینکلر توصیه می‌شود. مزیت این روش این است که شیاردار کردن انتهای لوله، از آسیب رسیدن به دیواره داخلی لوله، جلوگیری می‌کند. همچنین استفاده از روش اتصال فلنجی یا جوشی در این کاربرد، سبب آسیب به پوشش داخلی لوله و نیاز به بازرسی و تعمیر آن می‌شود

قطر و فشار اتصال شیاری
در سیستم لوله کشی آتش نشانی با روش اتصال کلمپی یا شیاردار، برای لوله‌های بزرگتر از ۳۰۰ DN، بیشترین فشار کاری ۱٫۶ Mpa و برای لوله با قطر کمتر از ۲۵۰ DN، بیشترین فشار کاری ۲٫۵ Mpa می‌باشد. انتخاب اتصالات منعطف‌تر، برای مکان‌هایی که همراه با ارتعاش هستند، مناسب‌تر است. به طور کلی بهتر است از یک اتصال انعطاف پذیر نیز، در کنار هر ۴، ۵ اتصال صلب، استفاده کنید.

موارد استفاده از اتصال دنده‌ای
می‌توان از لوله‌های گالوانیزه برای سیستم اسپرینکلر استفاده کرد که جنس آن‌ها می‌تواند از لوله‌های سیاه درزدار و یا لوله‌های اولیه مانیسمان باشد. اگر قطر لوله‌های گالوانیزه در سیستم اسپرینکلر، کمتر از ۱۰۰ میلی متر باشد، اتصال دنده‌ای مناسب است. به طور کلی اگر جنس لوله‌ها گالوانیزه، لوله سیاه درزدار باشد، باید از اتصال دنده‌ای استفاده کرد. اگر جنس لوله گالوانیزه، مانیسمان باشد نیز، باید اتصال دنده‌ای فشار قوی یا فورج، به کار برده شود. اتصال دنده‌ای فورج، مناسب لوله‌هایی با SCHEDULE کمتر از ۳۰ یا SCHEDULE کمتر از ۴۰ می‌باشد. باید پس از انجام اتصال دنده‌ای در لوله کشی آتش نشانی، آب بندی با متریال مناسب، انجام شود.

موارد استفاده از اتصال فلنجی
اشکال مختلفی برای اتصال فلنجی در این سیستم لوله کشی وجود دارد از جمله فلنج دنده‌ای، فلنج جوشی و … . استفاده از لوله‌های گالوانیزه، نیاز به اتصال فلنج دنده‌ای و استفاده از لوله با پوشش لایه ضد خورنده، نیاز به اتصال فلنج جوشی دارد.

جمع بندی

توسعه صنایع، استفاده از سیستم آتش نشانی، سیستم اسپرینکلر و لوله‌ها و اتصالات را افزایش داد و بسیاری از افراد، با این سیستم‌ها در ارتباط هستند. پس لازم است که متریال مناسب در این سیستم لوله کشی استفاده شود تا امنیت کافی، برقرار شود. در این مقاله با روش‌های انجام سیستم لوله کشی آتش نشانی، تجهیزات مورد نیاز، شیرآلات و اتصالات مربوطه آشنا شدید. امیدواریم پس از خواندن این مقاله به پاسخ سوالات خود رسیده باشید، همچنین مشاوران ما در شرکت الوپایپینگ، در صورت بروز هرگونه مشکل، شما را راهنمایی خواهند کرد.

سوالات متداول